Ik moet iets bekennen: ik heb nog nooit in mijn leven een vanillepeul gebruikt in de keuken. Ik ben zo’n type dat gewoon een theelepeltje vanille essence in het beslag doet. Maar wel op zoek gaat naar de zwarte puntjes bij een vanilletoetje in een restaurant. Dat dan weer wel. Of ben ik nu te eerlijk? :-S. Waarom de peulen zo duur zijn? Beperkte productie en weersomstandigheden die negatief invloed kunnen hebben op de oogst hebben invloed op de prijs. Sinds enkele jaren experimenteert Wageningen Universiteit in een kas in Bleiswijk of er ook in Nederland vanille verbouwd kan worden. Ik nam een kijkje achter de schermen bij de productie van nedervanille. 

Waarom vanille niet goedkoop is

Veel vanille die wordt verbouwd komt uit Madagascar. Vanille die in de open lucht wordt verbouwd is onderhevig aan verschillende weersomstandigheden. Afgelopen maart nog zorgde een cycloon dat, naast tientallen doden, een groot deel van de oogst van vanille werd verwoest. Terwijl de vraag naar vanille (te) groot is. Er wordt gemiddeld 1500 ton aan (groene) peulen verbouwd, terwijl de vraag 2500 ton is. Dat er niet aan de vraag voldaan kan worden, zorgt ervoor dat de prijs hoog is. Bij schaarste kunnen er nou eenmaal dit soort prijzen gevraagd worden.

Vanille uit de kas

In een kas in Bleiswijk, waar de Wageningen Universiteit onderzoek doet op het gebied van smaak en de ontwikkeling van nieuwe gewassen voor de kasteelt, wordt sinds enige jaren onderzoek gedaan naar het telen van vanille in de kas. Zo’n 400 planten telt de kas inmiddels, van verschillende startjaren. Een soort lange lianen met lange, dikke, groene peulen eraan. Inmiddels kan worden gezegd dat deze ontwikkeling commercieel interessant is. Van elke plant in de kas, kan nu tot maximaal 2 kilo groene peulen worden geoogst. Als dit uiteindelijk gefermenteerd is (zo wordt de vanille het zwarte staafje wat wij in de winkel kunnen kopen), blijft er 1/3 van het gewicht over. Binnenkort start het collectief Dutch Vanilla Growers van 5 bedrijven, dat de nedervanille op grotere schaal in kassen gaat telen. De verwachting is dat na ongeveer 3 jaar de eerste echte commerciële oogst zal plaatsvinden.

Ook al kun je in een kas de weersomstandigheden uitsluiten en een goede groeiomgeving creëren, toch blijft ook de nedervanille een kostbaar product. Elke dag moeten namelijk de bloemen bestoven worden. Dat gaat allemaal met de hand. Dit moet elke dag, omdat een vanillebloem maar 6 uur bloeit.

In de natuur gaat een vanilleplant ongeveer 10 jaar mee. Hoe lang een plant in de kas meegaat, is nog niet bekend. De oudste planten nu zijn rond de 5 jaar. Inmiddels zijn dit vrij lange planten geworden. Het kan zo zijn, dat de kasplanten meer dan 10 jaar kunnen overleven. Alleen is dan de vraag: is er nog wel voldoende ruimte in de kas? Allemaal zaken waar de toekomst antwoord op zal moeten geven. En of de smaak hetzelfde is als traditionele vanille? In Bleiswijk zijn ze nu nog niet bezig met de smaak. Dat komt later pas. Het niveau van vallinin, het stofje die de smaak van vanille geeft, is in ieder geval hetzelfde in zowel de kas- als de vrije natuurvanille.

Deze perstour heb ik bijgewoond op uitnodiging van Rotterdam Food Cluster en BijlPR in het kader van World Food Day Rdam op 15 oktober 2017.